ty le kèo nhà cái QUẢ SỬ DỤNG
ty le kèo nhà cái CƠ LÀ GÌ?
Theo GS.TS Mai
Văn Quyền, khi loài người còn canh tác theo kiểu “chọn lỗ tra hạt” thì chưa có
khái niệm gì về ty le kèo nhà cái bón nhưng với sự thuần hoá động vật hình thành ngành chăn
nuôi thì người xưa thấy cây trồng sẽ tốt hơn nếu được bón các chất thải động
vật, kể cả chất thải của người. Từ “ty le kèo nhà cái” cho đến tận hôn nay vẫn hàm nghĩa bẩn
thỉu là do được hình thành như vậy.
Gọi là ty le kèo nhà cái
cơ vì trong phân đó có thành phần hữu cơ là cơ bản nhất. Văn bản hiện hành của
nhà nước chia ty le kèo nhà cái cơ ra làm 4 loại:
1. ty le kèo nhà cái cơ
truyền thống: chúng được tạo ra từ nguồn nguyên liệu và cách xử lý truyền
thống. Nguồn nguyên liệu đấy có thể là chất thải của vật nuôi, là phế phẩm
trong nông nghiệp, là phân xanh (bèo hoa dâu, thân cây họ đậu...được nhà nông
gom ủ lại chờ hoại mục).
2. ty le kèo nhà cái cơ
sinh học: Có nguồn nguyên liệu hữu cơ (có thể có thêm than bùn) được xử lý và
lên men theo một quy trình công nghiệp với sự tham gia của một hay nhiều chủng
vi sinh vật.
3. ty le kèo nhà cái cơ vi
sinh: Có nguồn nguyên liệu và quy trình công nghiệp như ty le kèo nhà cái cơ sinh học
nhưng có một hoặc nhiều chủng vi sinh vật vẫn còn sống và sẽ hoạt động khi được
bón vào đất.
4. ty le kèo nhà cái cơ
khoáng: Là ty le kèo nhà cái cơ sinh học được trộn thêm phân vô cơ.
Để quản lý, Bộ
Nông nghiệp-PTNT quy định thành phần chất hữu cơ trong ty le kèo nhà cái cơ phải đạt 22%
trở lên, trong ty le kèo nhà cái cơ khoáng phải đạt 15% trở lên.
Thế kỷ 19, Libic đã
phát hiện ra phân vô cơ đã đẩy năng suất tăng vọt và nhờ nó mà loài người đã tránh
được nạn đói đe dọa khi dân số quá lớn. Với sự tiện dụng và hiệu quả của phân vô
cơ, con người dần quên ty le kèo nhà cái cơ, khiến cho chất lượng và năng suất cây trồng
giảm xuống, dịch bệnh lan tràn, hiệu quả của phân vô cơ bị giảm sút, đất bị phá
vỡ kết cấu, trở nên chua...
Từ thực tế trên,
con người mới nhìn nhận lại vai trò của ty le kèo nhà cái cơ và đưa ra nguyên tắc bón phân
cho cây trồng. Sử dụng hài hòa ty le kèo nhà cái cơ và phân vô cơ.
VAI TRÒ CỦA ty le kèo nhà cái CƠ
Hữu cơ là chỉ tiêu
đánh giá độ phì nhiêu của đất, quyết định kết cấu của đất, độ tơi xốp thoáng khí
của đất, quyết định độ thấm nước và giữ nước của đất, quyết định hệ đệm của đất,
quyết định tới số lượng và khả năng hoạt động của vi sinh vật trong đất. Tuy có
vai trò quan trọng như vậy nhưng sự hiểu biết và sử dụng của nông dân về ty le kèo nhà cái
cơ lại rất khác nhau, trong đó nông dân trồng lúa gần như không biết, không dùng
đến ty le kèo nhà cái cơ, ngược lại các nhà vườn lại đã biết cách bón lót ty le kèo nhà cái cơ kết
hợp bồi liếp hàng năm để tăng năng suất và chất lượng rau quả.
Theo Th.sỹ Bùi
Thanh Liêm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Chợ Lách, nơi nổi tiếng cung cấp giống và
kỹ thuật cây ăn trái cho cả nước, trình độ và mức độ sử dụng ty le kèo nhà cái cơ của các
nhà vườn trong huyện vẫn khác xa nhau mà biểu hiện ở chỗ có những vườn cây có
tuổi thọ lên đến 30 năm nhưng cây vẫn xanh tốt, năng suất cao trong lúc có những
vườn cây mới cho trái 3-4 vụ đã suy. Tuy nhiên các nhà vườn trồng cây có giá trị
cao như sầu riêng, bưởi...thì đều “phải biết” sử dụng ty le kèo nhà cái cơ vì nếu không
sử dụng thì cây “bị bệnh chịu không nổi”.
Ngoài các tác dụng
cơ bản trên, việc bón ty le kèo nhà cái cơ còn làm tăng hiệu quả sử dụng của phân vô cơ,
dinh dưỡng vô cơ tạm thời được giữ lại để cung cấp từ tử cho cây trồng, hạn chế
rửa trôi. Từ đấy mà làm giảm số lượng sử dụng phân vô cơ tạo nên nền nông nghiệp
bền vững và hiệu quả.
CHỌN ty le kèo nhà cái CƠ NÀO?
Theo Cục Trồng trọt,
số lượng các nhà sản xuất và sản lượng ty le kèo nhà cái cơ các loại cung ứng ra thị trường
đang tăng mạnh hàng năm. Tuy nhiên việc tăng đấy cũng bao gồm việc tăng phân kém
chất lượng, phân giả. Báo cáo của Cục này cho thấy có đến gần một nửa số phân được
lấy mẫu kiểm tra là phân kém chất lượng. Bởi vậy rất khó cho nông dân là chọn
ty le kèo nhà cái cơ nào để mua?
Theo Th.sỹ Bùi
Thanh Liêm, cách tốt nhất là phải biết nguồn nguyên liệu đầu vào và quy trình công
nghệ của nhà sản xuất. Nguyên liệu đầu vào rất quan trọng, ngoài than bùn ra
nhiều nhà máy còn sử dụng ty le kèo nhà cái gà, bột cá, bã cã phê...có hàm lượng dinh dưỡng
rất cao để làm ty le kèo nhà cái bón; quan sát xem than bùn có chất lượng không (nếu có chất
lượng thì màu rất đen, xốp tơi và nhẹ hơn đất nhiều) có được ủ men hoạt hoá không.
Nhà máy có quy mô công nghiệp như thế nào, có sân bãi không, có phòng ty le kèo nhà cái tích
nuôi cấy vi sinh vật không?...Việc tham quan cơ sở sản xuất đã có thể khẳng định
được 80-90% chất lượng sản phẩm.
Ngoài ra, ty le kèo nhà cái có
chất lượng sẽ có độ đồng nhất cả về cỡ hạt lẫn màu sắc. Dung trọng và độ ẩm ty le kèo nhà cái
cũng là một chỉ số quan trọng, lấy một ít ty le kèo nhà cái bỏ vào nước nếu thấy nổi nhiều là
dạng hữu cơ thô, dinh dưỡng kém. Bóp trong tay thật chặt rồi mở ra mà nắm ty le kèo nhà cái
không tơi trở lại là độ ẩm quá cao.
NÊN TỰ Ủ LẤY PHÂN
Việc nhiều nông dân
bón trực tiếp ty le kèo nhà cái bò, trâu khô cho cây trồng là việc làm sai vì dinh dưỡng
trong đấy đã bị mất mát còn nguồn bệnh như vi thuẩn tả, thương hàn, trứng giun
sán vẫn ở lại. Tự ủ ty le kèo nhà cái chuồng chẳng những có chất lượng đảm bảo mà còn tiết
kiệm được nhiều chi phí.
Nếu có thụ phẩm nông
nghiệp (rơm rạ, cây bắp, cây họ đậu, rơm đã làm nấm...) có thể trộn chung với
ty le kèo nhà cái chuồng theo tỷ lệ 1:1, nếu có điều kiện thêm lân nung chảy và vôi càng tốt.
Cứ lần lượt lớp nọ chồng lớp kia, xong tưới dung dịch có chứa nấm trichoderma làm
sao đống ủ có độ ẩm khoảng 60% (bóp thấy có nước rịn ra) nén hơn dẽ, 1 tuần sao
đảo lại khoảng 1-1,5 tháng là đống ủ đã hoai và có thể sử dụng. Đống ủ cần được
che chắn và đào rãnh thoát nước xung quanh
SẢN PHẨM ty le kèo nhà cái CƠ ĐẦU TRÂU
SẢN PHẨM |
HÀM LƯỢNG |
LIỀU BÓN CHO CÂY ĂN TRÁI |
ty le kèo nhà cái cơ khoáng Đầu trâu 777 |
15%, NPK: 7-7-7 |
3-5 kg/gốc/lần, 400-600 kg/ha (cho lúa) |
ty le kèo nhà cái cơ BI-ORGANIC No 1 |
25%, Axít Humíc: 2%, NPK: 2-2-2; Trung vi
lượng: Ca, Mg, Cu, Zn...Hoạt chất sinh học Penac (nhập khẩu từ Đức), nấm
Trichoderma 10 triệu bao tử/gr |
1-3 kg/gốc/lần |