Công ty cổ phần ty le kèo nhà cái bón Bình Điền

Các nhà khoa học thường kêu gọi người sản xuất nông nghiệp cần phải trả lại chất hữu cơ cho đất. Lý lẽ chủ yếu là nếu lâu ngày không bón chất hữu cơ cho đất thì đất sẽ xấu. Nói theo danh từ khoa học thì đất sẽ bị suy thoái. Đất bị suy thoái sẽ biểu hiện rõ cả về tính chất vật lý và cả thành phần hóa học. Đất bị suy thoái thì tính chất vật lý ngày càng kém biểu hiện lên kết cấu bị nén chặt hay quá rời rạc, dung trọng bị thay đổi, khả năng gữi ẩm, giữ nước, giữ ty le kèo nhà cái kém. Màu sắc đất ngày càng bị xám bạc, độ chua ngày càng tăng. Chất hữu cơ ngày càng giảm, dẫn đến chất dinh dưỡng ngày càng cạn kiệt. Hậu quả là năng suất cây trồng sẽ suy giảm. Trên các chân đất bị thoái hóa dù có đầu tư thêm nhiều ty le kèo nhà cái hóa học thì hiệu quả sử dụng ty le kèo nhà cái cũng sẽ bị kém. Do đó năng suất lúa trên đất xám bạc màu hay đất cát ven biển dù có bón đến 200 kgN/ha thì cũng không bằng bón 80-100 kgN trên đất phù sa. Do tình trạng thực tế như vậy nên đã có nhiều người cho rằng bón ty le kèo nhà cái hóa học làm cho chai đất, làm cho đất xấu đi, mà không thấy điều cốt lõi là do người trồng cây không chú ý trả lại chất hữu cơ cho đất là yếu tố quyết định. Lý do phải bón đơn thuần ty le kèo nhà cái hóa học một phần do nguồn ty le kèo nhà cái hữu cơ khan hiếm, nếu có thì mang vác tốn công, thao tác kềnh càng, trong lúc đó bón ty le kèo nhà cái hóa học tiện lợi nhiều mặt nên thiếu sự kết hợp hài hòa của hai chủng loại ty le kèo nhà cái này khi gieo cấy. Nếu chúng ta chịu khó tìm hiểu những nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên thì sẽ giảm bớt ác cảm với ty le kèo nhà cái hóa học. Nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên ngày càng dùng ty le kèo nhà cái hóa học với số lượng rất cao. Nhưng họ lại biết tận dụng chất hữu cơ trả lại cho đất thông qua kỹ thuật ép tàn dư thực vật vào vườn cà phê, phủ luống cho cà phê, bón thêm ty le kèo nhà cái chuồng cho cà phê ước tính bình quân các loại khoảng 8-10 tấn/ha/năm. Do đó hàng năm bình quân các tỉnh Tây Nguyên đã sử dụng gần 3 tấn ty le kèo nhà cái hóa học các loại/ha cà phê mà đất trồng cà phê vẫn không bị suy thoái, năng suất cà phê năm sau vẫn cao hơn năm trước. Xin được dẫn ra số liệu điều tra của TS. Tôn Nữ Tuấn Nam nêu trong báo cáo “ K ết quả nghiên cứu các giải pháp khoa học công nghệ và KTXH ở Tây Nguyên” thì rõ. Báo cáo nêu rằng bình quân ty le kèo nhà cái hóa học đã bón cho cà phê trên 4 tỉnh Tây Nguyên là 416 kgN (tương đương với 904 kg ty le kèo nhà cái Urê/ha), 248 kg P₂0₅(tương đương với 1.550 kg Super lân) và 239 kg K₂0 (tương đương với 398 kg ty le kèo nhà cái KCL/ha). Tổng công 3 chủng loại ty le kèo nhà cái hóa học này lại đã được con số 2.852 kg/ha/năm. Nếu so sánh số ty le kèo nhà cái đã bón cho lúa và ngô cũng như các cây hoa màu khác thì còn kém xa số ty le kèo nhà cái đã bón cho Cà phê. Nói như vậy không có nghĩa là cứ khuyến khích bón nhiều ty le kèo nhà cái hóa học cho cây trồng, mà chỉ để làm rõ thêm ý nghĩa phối hợp ty le kèo nhà cái hữu cơ các loại một cách hợp lý thì dù có bón ty le kèo nhà cái hóa học với liều lượng cao thì cũng không phải là thủ phạm làm chai đất hay làm xấu đất như có người đã từng nghĩ.

Tuy vậy ta cũng cần chú ý rằng, nếu không có ty le kèo nhà cái hữu cơ hoai mục để bón mà phải vùi xác cây ty le kèo nhà cái xanh hay rơm rạ tươi thì chỉ thực hiện trên đất trồng màu hay đất lúa nước nhưng được tháo cạn phơi ruộng mới an toàn và có hiệu quả. Kết quả vùi rơm rạ (Miền Bắc gọi là cày vặn rạ) hay vùi các loại cây ty le kèo nhà cái xanh đã được các nhà Nông hóa của Viện NHTN nghiên cứu trên nhiều loại đất ở Miền Bắc từ trước ngày giải phóng Miền nam. Kết quả nghiên cứu đã khuyến cáo rằng, vùi rơm rạ tươi hay ty le kèo nhà cái xanh trên đất màu thì không gây độc cho cây. Nhưng trên đất ngập nước liên tục mà thời gian vùi ngắn thì rất dễ gây ngộ độc cho cây. Gần đây Vũ Tiến Khang và công sự (2005) và Nguyễn Thành Hối (2008) cũng một lần nữa chứng minh rằng nếu vùi rơm rạ tươi trong đất ngập nước liên tục, do điều kiện yếm khí nên tiến trình ty le kèo nhà cái giải diễn ra rất chậm. Vùi đến 90 ngày mà vẫn còn 37% số rơm rạ chưa được ty le kèo nhà cái giải. Trong thực tế tỷ lệ 63% số rơm rạ được gọi là đã ty le kèo nhà cái giải cũng chỉ ở trong giai đoạn bán ty le kèo nhà cái giải. Do trong quá trình ty le kèo nhà cái giải rơm rạ tươi đã sản sinh ra nhiều độc tố như H₂S, CH₄, C₂H₄, các axít hữu cơ bay hơi và không bay hơi khá nhiều nên đã gây độc cho rễ lúa, làm cản trở quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, lá và làm cho một phần rễ lúa bị chết, tỷ lệ nhánh hữu hiệu thấp, tỷ lệ lép cao, dẫn đến năng suất lúa thấp hơn ruộng lấy hết rơm rạ ra khỏi ruộng lúa khoảng 40% (thí nghiệm trong chậu) và khoảng 17-20% (thí nghiệm ngoài đồng). Trong lúc đó nếu vùi rơm rạ tươi trong vụ Hè thu nhưng sau sạ lúa 15 ngày hoặc 30 ngày có tháo cạn phơi ruộng khoảng 5 ngày thì về sau lúa phục hồi khá nhanh và năng suất cao hơn ruộng để nước nông thường xuyên khoảng 19%. Vì vậy, ở ruộng ngập nước, làm lúa Hè Thu, nếu không có điều kiện tháo cạn phơi ruộng thì tốt nhất là đem hết rơm rạ ra khỏi ruộng, hoặc có thể buộc phải đốt rơm rạ thì nên rải đều và đốt triệt để rồi cày đất ngâm ruộng khoảng 1 tháng mới gieo sạ lúa. Trường hợp cần thiết phải vùi rơm rạ tươi thì phải cày lật đất ngay, sau 1 tháng mới gieo sạ, chú ý ty le kèo nhà cái thêm vôi, ty le kèo nhà cái lượng lân nhiều hơn bình thường và khi lúa mọc được 15 - 30 ngày cần tháo nước phơi ruộng khoảng 5-7 ngày thì mới có thể đạt được năng suất lúa cao và ổn định.

GS.TS Mai Văn Quyền – Chủ tịch HĐCVKHKT