Kỹ thuật bón phân cho cây đậu kèo trực tiếp nhà cái ở miền Bắc
1. Giá trị kinh tế của cây đậu kèo trực tiếp nhà cáiĐậu kèo trực tiếp nhà cái (còn gọi là đậu nành), là cây trồng lấy hạt, lấy dầu quan trọng bậc nhất trên thế giới, đứng hàng thứ 4 sau cây lúa mì, lúa nước và ngô. Đậu kèo trực tiếp nhà cái là một cây công nghiệp và thực phẩm quan trọng trong cơ cấu cây trồng nông nghiệp ở Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía Bắc.
2. Một số đặc điểm cần lưu ý của cây đậu kèo trực tiếp nhà cái
- Bộ rễ cây đậu kèo trực tiếp nhà cái có rễ chính và rễ phụ. Rễ chính thường ăn sâu và phát triển triển rộng trong tầng đất canh tác từ 30-50cm do vậy làm đất trồng đậu kèo trực tiếp nhà cái cần phải tơi xốp, tầng dày, thoáng khí và thoát nước để bộ rễ phát triển triển tốt. Trên rễ chính và rễ phụ có nhiều nốt sần. Nốt sần ở rễ đậu kèo trực tiếp nhà cái thường tập trung ở tầng đất từ 0-20cm, càng xuống sâu nốt sần càng ít. Nốt sần hình thành là do hoạt động cộng sinh của một số loại vi sinh vật có tên khoa học là Rhizobium Japonicum với rễ cây đậu kèo trực tiếp nhà cái để tổng hợp ra đạm nuôi cây.
Lượng đạm tổng hợp được cung cấp cho kèo trực tiếp nhà cái khá lớn vào khoảng 30-60 kg/ha/vụ (Nguyễn Danh Đông, 1982). Do vậy kỹ thuật canh tác hợp lý sẽ phát huy được vai trò của vi sinh vật cộng sinh, giảm chi phí bón đạm.
3.Yêu cầu ngoại cảnh
- Đất: Cây đậu kèo trực tiếp nhà cái không yêu cầu nghiêm khắc về đất trồng, đất thích hợp nhất đối với cây đậu kèo trực tiếp nhà cái là loại đất có tầng canh tác sâu, giàu chất hữu cơ, canxi, kali và pH (độ chua) trung tính, mực nước ngầm sâu, giữ ẩm tốt, dễ thoát nước. Đậu kèo trực tiếp nhà cái chịu mặn và chua kém hơn nhiều cây trồng khác, độ pH thích hợp nhất là 6,0-7,0.
- Nước: Ở giai đoạn nảy mầm và cây con, tỷ lệ sử dụng nước thấp. Nhu cầu nước của cây đậu kèo trực tiếp nhà cái tăng dần khi cây ở giai đoạn từ 3-5 lá kép, tăng nhanh và cao nhất ở giai đoạn từ khi cây ra hoa đến khi quả vào chắc.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp cho sự nở hoa và đậu quả là 25-28oC, ẩm độ không khí 75-80%, ẩm độ đất 70-80%.
4. Giống đậu kèo trực tiếp nhà cái cho các tỉnh miền Bắc
Mỗi một vùng sinh thái có một bộ giống địa phương thích hợp. Ngoài các giống địa phương như Vàng Mường Khương, Vàng Mộc Châu, Cúc Lục Ngạn, Vàng Hà Giang, Xanh Tiên Yên, Ngọc Động, Thanh Oai, Nâu Thường Tín, Lơ 75, Cúc Hà Bắc, Cúc Nam Đàn, Cúc Thọ Xuân …bảng dưới đây là một số giống được lai tạo và tuyển chọn vừa cho năng suất cao vừa có tính thích nghi tốt với khí hậu các tỉnh phía Bắc.
|
Giống |
Thời gian sinh trưởng (ngày) |
Năng suất ( tạ/ha) |
Vụ gieo trồng |
|
DT 2008 |
90-95 |
30-32 |
xuân, hè thu, đông |
|
DT 2001 |
90-95 |
20-40 |
xuân, hè, thu đông |
|
VX.93 |
90-95 |
18-25 |
xuân, đông |
|
M.103 |
85-90 |
20-25 |
xuân muộn, hè |
|
ĐT.93 |
80-90 |
15-18 |
xuân, hè, đông |
|
DT.84 |
85-90 |
18-25 |
xuân, hè, thu đông |
|
DT.95 |
90-103 |
20-30 |
xuân, hè, thu đông |
|
ĐVN 5 |
85-90 |
22-30 |
xuân, hè, đông |
5. Vai trò dinh dưỡng khoáng đối với đậu kèo trực tiếp nhà cái
Có 16 nguyên tố cần thiết cho sinh trưởng và phát triển triển của cây đậu kèo trực tiếp nhà cái. Trong đó, 3 nguyên tố Carbon (C), Hydro (H) và Oxy (O) là thành phần chủ yếu trong chất khô và được hấp thụ dưới dạng CO2, H2O và O2 tự do trong không khí. Những nguyên tố cần thiết khác là N, P, K, Ca, Mg, S, Fe, Mn Mo, Cu, B, Zn và Cl. Bên cạnh đó Coban (Co) là nguyên tố cần thiết cho việc cố định đạm (N) và cũng được coi là nguyên tố cần thiết (Ngô Thế Dân và cs, 1999).
Cây đậu kèo trực tiếp nhà cái phản ứng ít đối với phân đạm, tuy nhiên bón phân đạm vẫn làm tăng năng suất, tỷ lệ đạm trong hạt và hàm lượng protein chứng tỏ cố định N2 không đủ để cung cấp cho cây.
Lân đóng vai trò quan trọng hình thành và phát triển nốt sần ở đậu kèo trực tiếp nhà cái. Kali (K) tích lũy trong lá, đỉnh sinh trưởng và hạt tăng lên khi bón kali tăng, kali (K) rất cần cho sự phát triển của nốt sần.
Theo Giáo sư Đỗ Ánh (1965) đối với đậu kèo trực tiếp nhà cái tỷ lệ Ca: P: K tối thích là 2: l: 1,5. Đậu kèo trực tiếp nhà cái có thể hấp thụ lân của các photphat khó tan như AlPO4, FePO4. Đậu kèo trực tiếp nhà cái có nhu cầu cao với S, vì vậy bón thêm S sẽ tăng năng suất đậu
Trên nền đất chua, bón vôi là cần thiết. Bón vôi có tác dụng giảm nồng độ các chất độc hại như: sắt (Fe), nhôm (Al), mangan (Mn) đồng thời cung cấp dinh dưỡng caxi cho kèo trực tiếp nhà cái.
Vai trò của các nguyên tố vi lượng thường thể hiện rõ hay không tùy thuộc vào đặc tính đất. Trên đất giàu caxi (Ca) có hiện tượng thiếu sắt (Fe), phun phân bón lá có chứa các chất vi lượng hòa tan ở dạng chellat có thể bổ sung sự thiếu hụt này, mangan cũng rất cần cho cây đậu kèo trực tiếp nhà cái nhưng nếu trong đất dư thừa hoặc bón quá nhiều sẽ có hiện tượng ngộ độc mà cụ thể là lá biến dạng, màu vàng và có những mô bị chết.
Khi pH đất ở phạm vi 5,8 - 6,7; xử lý hạt với muối mo làm tăng năng suất đậu. Đậu kèo trực tiếp nhà cái có nhu cầu cao với vi lượng bo (B), đồng (Cu) và kẽm (Zn).
6.Luân canh
Luân canh là biện pháp canh tác tiến bộ, thể hiện sự bổ sung cho nhau giữa 2 kèo trực tiếp nhà cái trồng ở 2 vụ kế tiếp
Các công thức luân canh phổ biến ở phía Bắc:
Vùng núi phía Bắc:
+ Đậu kèo trực tiếp nhà cái xuân - lúa mùa - cây vụ đông (ngô đông).
+ Ngô xuân - đậu kèo trực tiếp nhà cái hè (hoặc hè thu) - cây vụ đông (hoặc cày giữ ẩm)
+ Lúa xuân - lúa mùa sớm - đậu kèo trực tiếp nhà cái đông, nếu chủ động nước
Trung du Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ:
+ Đậu kèo trực tiếp nhà cái xuân - lúa mùa sớm - cây vụ đông.
+ Ngô xuân - đậu kèo trực tiếp nhà cái hè thu - cây vụ đông
+ Lúa xuân - lúa mùa sớm - đậu kèo trực tiếp nhà cái đông
7.Kỹ thuật kèo trực tiếp nhà cái phân kèo trực tiếp nhà cái
Để đạt năng suất cao, phẩm chất tốt thì đậu kèo trực tiếp nhà cái cần được bón đầy đủ phân hữu cơ và các loại phân khoáng khác, quy trình bón phân cho cây đậu kèo trực tiếp nhà cái như sau:
7.1 Liều lượng phân bón cho 1ha đậu kèo trực tiếp nhà cái trồng thuần là:
* Phân bón hữu cơ: 10-12 tấn phân chuồng hoai mục, nếu được ủ bằng nấm Trichoderma thì rất tốt, vừa phân hủy tốt xác bã hữu cơ, vừa cung cấp một số chủng nấm đối kháng diệt một số nấm có hại trong đất trồng đậu kèo trực tiếp nhà cái.
* Vôi bột: 400-500kg
* Dinh dưỡng nguyên chất : l0-20 kg N, 30-60 kg P2O5, 40-70 kg K2O tùy theo giống và mùa vụ.
* Phân bón khuyến cáo sử dụng: Đầu Trâu lạc-đỗ. Thành phần 10% N, 14% P2O5, 14% K2O, các chất trung vi lượng như Ca, Mg, S, Zn, Fe, Mn, Mo, Cl, chế phẩm Penac của Đức được cân đối sẵn trong phân bón bón rất phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của kèo trực tiếp nhà cái.
7.2 Cách kèo trực tiếp nhà cái: (tính cho sào 360m2)
- kèo trực tiếp nhà cái lót toàn bộ phân chuồng (350-450 kg), vôi (15-18 kg) trước lúc bừa lần cuối cùng hoặc kèo trực tiếp nhà cái vào rãnh hoặc hốc toàn bộ phân chuồng và vôi + 6-8 kg Đầu Trâu lạc -đỗ, lấp kín toàn bộ phân dày 2-3 cm trước khi gieo hạt, tránh để phân tiếp xúc với hạt làm giảm tỷ lệ nảy mầm.
- kèo trực tiếp nhà cái thúc:
+ lần 1 : khi kèo trực tiếp nhà cái được 2 - 3 lá thật: 3-5 kg Đầu Trâu lạc- đỗ
+ lần 2 : khi kèo trực tiếp nhà cái sắp ra hoa : 3-5 kg Đầu Trâu lạc-đỗ
* Phân bón cho kèo trực tiếp nhà cái trồng xen:
Dựa vào tỷ lệ trồng xen cụ thể, phải tổng tính lượng phân cho cả đậu kèo trực tiếp nhà cái và ngô trên cơ sở qui ra diện tích trồng thuần. Phân của cây nào sẽ được bón cho cây đó
- Nếu trồng xen ngô khoảng 5.000-10.000 cây/ha vào ruộng đậu kèo trực tiếp nhà cái thì lượng phân bón bón thêm khoảng 10-20% lượng bón cho ngô thuần, tức khoảng 1,7-2,3 kg Đầu Trâu ngô1 và 0,7-1 kg Đầu Trâu ngô 2/sào. Cách bón như bón cho ngô trồng thuần, nên kết hợp các lần chăm sóc cho ngô và đậu để giảm công chăm sóc.
- Nếu trồng xen đậu kèo trực tiếp nhà cái vào ngô, nên xen đậu kèo trực tiếp nhà cái với ngô xuân gieo tháng 2-3, dùng các giống chín sớm và chín trung bình, kèo trực tiếp nhà cái đối thấp cây, tán gọn để trồng trong hàng ngô như Cúc, Ml03, ĐH4, DT84, DT99 vv...
Cách xen: Xen một hàng đậu kèo trực tiếp nhà cái (cây cách cây 5-6 cm) giữa 2 hàng ngô (khoảng cách 70cm), hoặc gieo 2 hàng đậu kèo trực tiếp nhà cái (cách nhau 15-20cm ) giữa 2 hàng ngô (khoảng cách 80cm). Như vậy diện tích ngô vẫn đảm bảo mà diện tích trồng đậu kèo trực tiếp nhà cái tăng thêm khoảng 30-40% diện tích đậu kèo trực tiếp nhà cái trồng thuần. Do vậy, trồng xen kiều này sẽ phải bón thêm cho đậu trên ruộng ngô là: 3,5-5,5 kg Đầu Trâu lạc - đỗ /sào.
8. Phòng trừ sâu bệnh và cỏ dại
Đậu kèo trực tiếp nhà cái là một cây trồng bị nhiều sâu bệnh phá hại do thân, lá và hạt đều có hàm lượng dinh dưỡng cao đặc biệt là đạm. Một số hoạt chất có tác dụng phòng trừ tốt trên nhóm sâu và bệnh hại, tên thương mại trên thị trường là khác nhau và đa dạng do vậy người trồng đậu cần tìm hiểu và chọn thuốc cho đúng mới có hiệu quả phòng trị cao.
Gởi bạn bè
Bản in