Chăm sóc cà phê, hồ soi kèo nhà cái mùa mưa
CÀ PHÊ
Cà phê là mùa soi kèo nhà cái sinh trưởng mạnh về sinh dưỡng, cành lá phát triển; lá non ra nhiều, canh trạnh dinh dưỡng với lá già, dẫn đến lá già bị bệnh, quang hợp kém. Ngoài ra đây cũng là thời điểm kích thước nhân trái tăng và tạo cành dự trữ cho năm sau. Dinh dưỡng kém còn làm cho trái bị rụng sinh lý do soi kèo nhà cái không đủ dinh dưỡng để nuôi tất cả trái. Do lượng phân bón bổ sung đầu mùa mưa đã được soi kèo nhà cái hấp thụ gần hết nên việc bón thêm phân vào đợt giữa mùa mưa là hết sức cần thiết để soi kèo nhà cái có thể sinh trưởng và phát triển tốt.
Vào giai đoạn này nên sử dụng loại phân có nhiều đạm và kali như NPK 16-8-16, không cần bổ sung nhiều lân. Việc bón phân cho cà phê được chia làm 3 đợt, trong đó đợt 2, bổ sung và giai đoạn hiện tại có lượng cao nhất, 7-8 tạ/ha, tương đương 7-8 gr/gốc đối với vườn cà phê có năng suất 3 tấn nhân/ha. Đối với vườn có năng suất cao hơn thì bổ sung thêm 150kg/ha sẽ cho năng suất cao hơn 1 tấn/ha. Tuy nhiên khi bổ sung dinh dưỡng cho soi kèo nhà cái ngoài việc cung cấp đầy đủ cũng cần chú ý đến việc cân đối thành phần phân bón.
Cần nhận thức rằng các thành phần trung và vi lượng cũng quan trọng không kém các nguyên tố đa lượng. Thiếu các nguyên tố như kẽm, magiê, Bo cũng làm gây rụng trái sinh lý, dễ bị nhầm sang hiện tượng rụng sinh lý do thiếu đa lượng. Để giúp cho người nông dân sử dụng phân bón hiệu quả hơn, Cty CP Phân bón Bình Điền đã cho ra thị trường sản phẩm phân bón Đầu Trâu vàng 16-8-16-13S+ TE và Đầu Trâu xanh 16-16-13 +TE đã được bổ sung thêm các thành phần trung và vi lượng thích hợp cho soi kèo nhà cái. Mặt khác, đây cũng là thời điểm phát triển mạnh của nấm bệnh, trong đó đáng kể nhất là bệnh gỉ sắt và nấm hồng. Bệnh gỉ sắt thường phát triển vào tháng 7, 8 và tăng mạnh vào tháng 9,10. Đây là loại kí sinh bắt buộctrên soi kèo nhà cái cà phê, tiềm ẩn trong lá rụng, lá già từ vụ trước và khi có điều kiện thích hợp - ẩm độ cao, hơi mát 22-28 độ C, có giọt nước thì bùng phát mạnh bằng cách xâm nhập qua khí khổng của lá.
Từ 1 vết bệnh ban đầu có thể phát triển thành 300 ngàn bào tử, tỏa đi khắp vườn. Ngược lại, nấm hồng kí sinh trên hơn 140 loại soi kèo nhà cái như cao su, ca cao, soi kèo nhà cái ăn quả và xâm nhập vào phía dưới cành soi kèo nhà cái, làm cành khô và chết. Từ đây, có thể thấy được sự nguy hiểm của bệnh.
Đối với nấm bệnh thì người nông dân nên chú trọng vào công tác phòng trừ thì sẽ tốt hơn là chữa trị khi bệnh đã bùng phát. Rong tỉa bớt soi kèo nhà cái che bóng vừa giúp thông thoáng vườn soi kèo nhà cái, giảm bệnh hại lại vừa loại bỏ bớt bóng râm, giúp soi kèo nhà cái quang hợp tốt hơn. Việc sử dụng thuốc BVTV cũng là cần thiết để có thể kiểm soát được bệnh hại. Khi thấy dấu hiệu của nấm bệnh, cần phun thuốc cho cả vườn trước khi bệnh có cơ hội bùng phát trên cả vườn.
Ngoài ra, với các vườn trồng thêm soi kèo nhà cái con để thay thế các soi kèo nhà cái xấu cũng nên tích cực hoàn tất trong tháng 7 này, vì nếu để quá trễ thì có thể soi kèo nhà cái sẽ không kịp lớn để chống chọi qua mùa khô tiếp theo.
HỒ TIÊU
Do hiện nay soi kèo nhà cái đang đạt giá cao nên người nông dân vùng Tây Nguyên chuyển từ trồng cà phê sang trồng soi kèo nhà cái rất nhiều. Tuy soi kèo nhà cái đem lại giá trị kinh tế cao hơn nhưng việc trồng cũng đòi hòi kỹ thuật cao hơn, đặc biệt là trong công tác phòng trừ bệnh hại. Được quan tâm nhiều nhất hiện nay là bệnh chết nhanh do nấm Phytophthora và bệnh chết chậm do nấm Fusarium hoặc là sự kết hợp của một số nấm khác như Lasiodiplodia, Pythium, Rhizoctonia gây nên.
Đặc điểm chung của nấm bệnh là đều tấn công vào rễ soi kèo nhà cái và làm chết soi kèo nhà cái. Hiện nay vẫn chưa có thuốc nào có thể tiêu diệt triệt để các loại nấm trên để bảo vệ soi kèo nhà cái trồng, do đó việc kết hợp nhiều biện pháp từ canh tác tới việc sử dụng phân bón, thuốc BVTV được xem là hữu hiệu để phòng trừ bệnh.
Cũng như cà phê, vườn tiêu cần thông thoáng. Đối với các vườn tiêu dùng trụ sống, có bóng mát thì cần rong tỉa bớt. Hiện nay là thời điểm ra trái của soi kèo nhà cái, việc cung cấp thêm phân bón giúp giảm hiện tượng rụng trái do cạnh tranh dinh dưỡng, Nên dùng các loại phân NPK giàu đạm, lân như 16-16-13 hay 16-16-8 để bón cho soi kèo nhà cái với liều lượng 300-400gr/gốc.
Khi bón phân cần chú ý không cào vào rễ của soi kèo nhà cái, rễ soi kèo nhà cái rất mẫn cảm với sâu bệnh nên vết thương tổn có thể là điều kiện thuận lợi để mầm bệnh tấn công vào rễ. Ngoài ra có thể sử dụng phân chuồng rải lên bề mặt hoặc bổ sung phân bón lá. Một điểm lợi của sử dụng phân hữu cơ chuồng là có thể giúp hạn chế truyến trùng trong đất, khi dùng kết hợp với thuốc trừ nấm thì giúp bảo vệ bộ rễ khỏe mạnh, hạn chế các bệnh liên quan đến rễ.
Do từ dầu mùa đến nay, lượng mưa chưa nhiều, nên dự đoán là sắp tới có thể xảy ra những đợt mưa lớn trên diện rộng. soi kèo nhà cái tiêu lại có bộ rễ rất yếu, nếu ngâm nước 24 tiếng dẫn đến chết rễ, nên nông dân trồng tiêu cần chú ý đến việc thoát nước cho vườn, tuyệt đối không để nước dồn ứ.